รายงานเสรีภาพประเทศไทย 2025: ทำไมไทยถูกจัดอันดับ "ไม่เสรี" โดย Freedom House?

องค์กร Freedom House ได้จัดอันดับให้ประเทศไทยอยู่ในกลุ่ม "ไม่เสรี" (Not Free) อยู่ในกลุ่มเดียวกับกัมพูชา เมียนมา และจีน จากเดิมอยู่กลุ่ม "มีเสรีภาพบางส่วน" (Partly Free) โดยได้รับคะแนนรวม 34 จาก 100 คะแนน ลดลงจากปีที่ผ่านมาที่ได้ 36 คะแนน

การลดอันดับนี้สะท้อนถึงสถานการณ์ทางการเมืองและสิทธิมนุษยชนที่เสื่อมถอยลงอย่างต่อเนื่อง

๐ การเปลี่ยนแปลงสำคัญ

หนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ทำให้ประเทศไทยถูกปรับลดสถานะ คือ คำสั่งศาลรัฐธรรมนูญให้ยุบพรรคก้าวไกล ซึ่งเป็นพรรคฝ่ายค้านหลัก

นอกจากนี้ ทางการยังได้ส่งตัวนักเคลื่อนไหวทางการเมือง ผู้ลี้ภัย และผู้ขอลี้ภัยกลับไปยังประเทศที่พวกเขาอาจเผชิญกับอันตราย ซึ่งเป็นการละเมิดหลักสิทธิมนุษยชน

๐ ภาพรวมสถานการณ์เสรีภาพ

หลังจากการปกครองโดยรัฐบาลทหารเป็นระยะเวลา 5 ปี ประเทศไทยได้มีการเลือกตั้งในปี 2562 แต่ยังคงมีอิทธิพลของกองทัพอย่างต่อเนื่อง แม้การเลือกตั้งทั่วไปในปี 2566 จะเปิดกว้างมากขึ้น แต่พรรคก้าวไกลกลับถูกขัดขวางไม่ให้จัดตั้งรัฐบาล โดยวุฒิสภาที่ได้รับการแต่งตั้งจากกองทัพ 

ต่อมา ศาลรัฐธรรมนูญมีคำสั่งยุบพรรคก้าวไกล ส่งผลให้พรรคเพื่อไทยซึ่งเป็นพรรคฝ่ายค้านอันดับสองต้องเข้าร่วมรัฐบาลกับพรรคที่มีความเชื่อมโยงกับกองทัพ 

อย่างไรก็ตาม เศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรีจากพรรคเพื่อไทย ถูกถอดถอนจากตำแหน่งโดยศาลรัฐธรรมนูญ เนื่องจากถูกกล่าวหาว่าละเมิดจริยธรรมทางการเมือง

ในด้านสิทธิเสรีภาพ สื่อมวลชนยังคงถูกควบคุมอย่างเข้มงวด กระบวนการยุติธรรมขาดความเป็นอิสระ และมีการใช้กฎหมายหมิ่นพระบรมเดชานุภาพเป็นเครื่องมือในการดำเนินคดีต่อผู้เห็นต่างทางการเมือง

๐ พัฒนาการสำคัญในปี 2567

อดีตนายกรัฐมนตรี ทักษิณ ชินวัตร ได้รับการปล่อยตัวภายใต้การทัณฑ์บน หลังจากรับโทษจำคุกเพียง 6 เดือน อย่างไรก็ตาม ในเดือนมิถุนายน เขาถูกตั้งข้อหาหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ

วุฒิสภาชุดใหม่จำนวน 200 ที่นั่งได้รับการคัดเลือกผ่านกระบวนการที่ไม่เปิดให้ประชาชนมีส่วนร่วม โดยที่นั่งส่วนใหญ่ตกเป็นของบุคคลที่เกี่ยวข้องกับพรรคภูมิใจไทยและพรรคพันธมิตร

ศาลรัฐธรรมนูญมีคำสั่งยุบพรรคก้าวไกล ในเดือนสิงหาคม โดยให้เหตุผลว่าพรรคมีแนวคิดที่ขัดต่อรัฐธรรมนูญ และสั่งห้ามกรรมการบริหารพรรคดำรงตำแหน่งทางการเมืองเป็นเวลา 10 ปี

นายกรัฐมนตรี เศรษฐา ทวีสิน จากพรรคเพื่อไทย ถูกศาลรัฐธรรมนูญปลดออกจากตำแหน่งในเดือนสิงหาคม เนื่องจากแต่งตั้งบุคคลที่เคยต้องโทษคดีคอร์รัปชันเป็นรัฐมนตรี ส่งผลให้ แพทองธาร ชินวัตร บุตรสาวของทักษิณ เข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีแทน

ในเดือนกันยายน พระมหากษัตริย์ทรงลงพระปรมาภิไธยรับรองกฎหมายสมรสเท่าเทียม ส่งผลให้ประเทศไทยเป็นหนึ่งในไม่กี่ประเทศในเอเชียที่ให้การรับรองการแต่งงานเพศเดียวกัน โดยกฎหมายฉบับนี้มีผลบังคับใช้ตั้งแต่เดือนมกราคม 2568

สถานการณ์สิทธิทางการเมือง ประเทศไทยยังคงมีความท้าทายในการพัฒนาประชาธิปไตย โดยกระบวนการเลือกตั้งอยู่ภายใต้โครงสร้างที่เอื้อต่ออำนาจของกองทัพและกลุ่มชนชั้นนำ แม้ว่าจะมีการเลือกตั้งที่เปิดกว้างขึ้น แต่การควบคุมผ่านกลไกทางกฎหมายและตุลาการยังเป็นอุปสรรคต่อเสรีภาพของประชาชนและการเติบโตของระบอบประชาธิปไตย

จากรายงานของ Freedom House แสดงให้เห็นว่าประเทศไทยยังคงเผชิญกับข้อจำกัดทางการเมือง และการจำกัดเสรีภาพของประชาชน ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ประเทศไทยถูกจัดอยู่ในกลุ่ม "ไม่เสรี" ในปี 2025

.......................................